Periodiske Tabelle
Ju periodiske Tabelle fon do chemiske Elemente is ne Deerstaalenge fon do bekoande chemiske Elemente, oardend ätter Elektronestruktuur sodät fuul chemiske Oainskuppe sik truch ju Tabelle annerje ap ne räägelmäitige Wiese.
Ju periodiske Tabelle fon do Elemente
BeoarbaidjeJu foulgjende Bielde wiest ju apstuunse Tabelle fon bekoande Elemente. Älk Element is apliested ätter sien Atomtaal un chemisk Symbol. Wan me dän Wieser buppe n Symbol haalt, sjucht me dän Noome fon dät Element un wan me deerap klikt, kricht me dän deerbie heerende Artikkel.
Ju periodiske Tabelle is n Biespil fon n Klassifikationssystem: Elemente in jusälge Spalte of jusälge periodiske Tabellengruppe - also hierunner jusälge Faawe - hääbe äänelke chemiske Oainskuppe.
| Gruppe | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | ||
| Periode | ||||||||||||||||||||
| 1 | 1 H |
2 He |
||||||||||||||||||
| 2 | 3 Li |
4 Be |
5 B |
6 C |
7 N |
8 O |
9 F |
10 Ne |
||||||||||||
| 3 | 11 Na |
12 Mg |
13 Al |
14 Si |
15 P |
16 S |
17 Cl |
18 Ar |
||||||||||||
| 4 | 19 K |
20 Ca |
21 Sc |
22 Ti |
23 V |
24 Cr |
25 Mn |
26 Fe |
27 Co |
28 Ni |
29 Cu |
30 Zn |
31 Ga |
32 Ge |
33 As |
34 Se |
35 Br |
36 Kr |
||
| 5 | 37 Rb |
38 Sr |
39 Y |
40 Zr |
41 Nb |
42 Mo |
43 Tc |
44 Ru |
45 Rh |
46 Pd |
47 Ag |
48 Cd |
49 In |
50 Sn |
51 Sb |
52 Te |
53 I |
54 Xe |
||
| 6 | 55 Cs |
56 Ba |
* |
71 Lu |
72 Hf |
73 Ta |
74 W |
75 Re |
76 Os |
77 Ir |
78 Pt |
79 Au |
80 Hg |
81 Tl |
82 Pb |
83 Bi |
84 Po |
85 At |
86 Rn |
|
| 7 | 87 Fr |
88 Ra |
* * |
103 Lr |
104 Rf |
105 Db |
106 Sg |
107 Bh |
108 Hs |
109 Mt |
110 Ds |
111 Rg |
112 Cn |
113 Uut |
114 Uuq |
115 Uup |
116 Uuh |
117 Uus |
118 Uuo |
|
| * Lanthanide | 57 La |
58 Ce |
59 Pr |
60 Nd |
61 Pm |
62 Sm |
63 Eu |
64 Gd |
65 Tb |
66 Dy |
67 Ho |
68 Er |
69 Tm |
70 Yb |
||||||
| ** Aktinide | 89 Ac |
90 Th |
91 Pa |
92 U |
93 Np |
94 Pu |
95 Am |
96 Cm |
97 Bk |
98 Cf |
99 Es |
100 Fm |
101 Md |
102 No |
||||||
| Alkalimetalle | Äidalkalimetalle | Lanthanide | Aktinide | Uurgongsmetalle |
| Swäkke metalle | Metalloïde | Nit-metalle | Halogeen | Edelgase |
Atomtaale in rood tjuude ap Elemente do der nit natüürelk ap ju Äide foarkuumen dwo. Do Elemente Technetium (Tc) un Promethium (Pm) un tiedwiese do transuroan Elemente (93 un haager) konnen truch Käädenreaktione kunstelk moaked wäide. Do Nummere 112 un haager sunt bit nu bloot theoretisk.
Geskichte
BeoarbaidjeUursproangelk waas dät System betoacht sunner Kunde fon dän innere Bau fon dät Atom. Do Elemente sunt oardend ätter hiere Atommasse. Die Düütske Johann Wolfgang Döberreiner waas die Eerste, die der bemäärkt häd, dät der dan ne Woogenfoarm in do Oainskuppe koom. Hie unnerskatte ‘Tjotaale’ fon uureenstimmende Elemente. Die Änglounder John Alexander Reina Newlands äntdäkte, dät deer n Räägelmäitegaid fon älke 8 Elemente bestuude, man jo hääbe him uutlaached, wan hie kwad, dät me dät fielicht ferglieke kon mäd do Oktoawen in ju Musik. Ap Eende hääbe die Düütske Lothar Meyer un die Russe Dmitry Mendeleyev 1879 ju eerste periodiske Tabelle publizierd. Deerbie hääbe do foar Tellur un Jod ju Massenfoulge uumetroald. Deertruch is ju Uureenstimmenge in do Oainskuppe ferbeeterd. Ätter dät Apkuumen fon ju Woogenmechanik is düütelk wuuden, wo dät koom. Dät is nit toufällich, dät do Perioden fon disse Tabelle stimme mäd ju Taal fon do Elektrone in do Skille fon Atome.