Europäiske Union

Europäiske Union
Flaage fon ju Europäiske Union

Woalspruch: In varietate concordia (Latiensk: Fereenigd in Ferskeedenhaid)
Nationoalhymne: An ju Fraute
Meeglid-Stoaten	27
Ienwoonere	447 Million^[1]
Fläche	4.233.262 km²^[2]
Instutitionsstääde	Brussel Frankfurt an n Main Luxembuurich Straasbuurich
Grootste Stääde	London Paris Madrid
Fierdai	9. Moai
Wäärenge	Euro
Tiedzone - Suumertied	UTC 0 bit +2 UTC 1 bit +3.
Internet TLD	.eu

Ju Europäiske Union of EU is ne internationoale Organisation, ju der bestoant uut 27 europäiske Stoaten. Dät is ne politiske un wirtskaftelke Union mäd 447 Millionen Ienwoonere.

Apbau

Ju Europäiske Union häd soogen Institutione:

Dät Europäiske Parlemänt in Straasbuurich un Brussel. Dät Generalsekretariat is in Luxembuurich. Dät Europäiske Parlemänt wäd as eensige europäiske Institution fluks fon do Ienwoonere fon ju EU wääld.
Die Europäiske Räid in Brussel. Ju bestoant uut do 28 Regierengsleedere fon ju Europäiske Union, aan Foarsittende en dän Foarsittende fon de Europäiske Kommission.
Die Räid fon ju Europäiske Union in Brussel un Luxembuurich. Dät is ju Legislative fon ju Europäiske Union.
Ju Europäiske Kommission in Brussel is n supranationoal Organ fon ju Europäiske Union. In dät politiske Systeem fon ju EU nimt ju Kommision de Exekutive woar.
Dät Europäiske Gjuchtshoaf in Luxembuurich is ju judikative Gewalt in ju EU.
Dät Europäiske Reekenhoaf in Luxembuurich ferdüütsket älk Jier an ju Europäiske Union wo dät Jäild ferwoand wuuden is.
Ju Europäiske Sentroalbank in Frankfurt an n Main is ju gemeensoame Wäärengsbehöörde fon do Meeglid-Stoaten fon ju Europäiske Wäärengsunion un bildet mäd do nationoale Sentroalboanke fon do EU-Stoaten dät Europäiske Systeem fon do Sentroalboanke.

Geskichte

Ätter dän twäide Waareldkriech wüülen do Lounde fon Europa freedelk touhoope lieuwje un sik ekonomisk stöäne. In 1950 lait die franktsööske Buutenminister Robert Schuman n politisken un wirtskaftelken Plan foar europäiske Touhoopoarbaid foar. In 1952 äntskeede Düütsklound, do Niederlounde, Italien, Belgien, Frankriek un Luxembuurich sik tou dät Stiftjen fon ju Europäiske Koole un Stäil Meenskup (EKSM).

In 1957 unnerteekenje do Meeglid-Stoaten dän Ferdraach fon Room tou dät Stiftjen fon ju Europäiske Wirtskaftelke Union (EWU) un ju Europäiske Atommeenskup (Euratom). Nu wäd dät ne europäiske Meenskup foar Koole, Stäil un foar dän Honnel. Mäd Euratom skuul ne meenskuppelke Äntwikkelenge tou freedelke Nutsenge fon Atomenergie statfiende. In 1967 wuude dän Fusionsferdraach teekend, deertruch wuuden EKSM, EWU un Euratom Orgoane fon do Europäiske Meenskuppe (EM).

In dät Jier 1992, mäd dän Ferdraach fon Maastricht, wuud die Noome fon do Europäiske Meenskuppe annerd tou Europäiske Union (EU). Mäd dät Unnerteekenjen fon dän Ferdraach waas dät nit bloot moor ne politiske un wirtskaftelke Union (Koole, Stäil un Hondel), man uumfoatede ju uk Seeken as ne meenskuppelke Wäärenge, Justiz, Buutenpolitik un Seekerhaidspolitik. Die Ferdraach fon Maastricht wuude in 1997 annerd truch dän Ferdraach fon Amsterdam, un in dät Jier 2000 truch dän Ferdraach fon Lissabon. Sietdäm Fedraach fon Amsterdam treede ju Tjo-Suulen-Struktuur in krääft.

Mäd dät Schengen Uureenkoomen sunt do Skeede twiske do 13 Meeglid-Stoaten eepen, do Moanskene konnen nu fräi raisje fon dät eene Meeglid-Lound tou dät uur Meeglid-Lound sunner Uutwies. In 2002 kriege 12 Meeglid-Lounde ne meenskuppelke Munte, mäd dän Noome Euro.

An n 13. Dezember 2007 wuude die Ferdraach fon Lissabon fon do 28 EU Regierengsleedere teekend. Die Ferdraach uurnoom n groot Deel fon dän EU-Ferfoatengsferdraach, die der 2005 in Referenden in Frankriek un Niederlound ouliend wuuden waas. Insteede fon dän EU- un EWU-Ferdraach tou ersätten, wuuden do Ferdraage bloot annerd. Een fon do Seeken in dän Ferdraach fon Lissabon waas ju gjuchtelke Fusion fon EU un EWU.

Tiedtoafel

Unnerteekend
In Kraft
Ferdraach

1948
1948
Brusseler
Pakt

1951
1952
Paris

1954
1955
Pariser
Ferdraage

1957
1958
Room

1965
1967
Fusions-Ferdraach

1986
1987
Eenhaidelke
Europäiske Akte

1992
1993
Maastricht

1997
1999
Amsterdam

2001
2003
Nizza

2007
2009
Lissabon

Europäiske Gemeenskuppe

Tjo Suulen fon ju Europäiske Union

Europäiske Atomgemeenskup (EURATOM)

→

←

Europäiske Koole un Stäil Meenskup (EKSM)

Ferdraach 2002 uutron

Europäiske Union (EU)

Europäiske Wirtskaftsgemeenskup (EWG)

Europäiske Gemeenskup (EG)

→

Justiz und Binneret (JI)

Polizielle un justizielle Touhoopeoarbaid in Stroafseeken (PJTS)

←

Europäiske Politiske Touhoopeoarbaid (EPT)

→

Gemeensoame Buuten- und Sicherheitspolitik (GBSP)

←

Militärbündnis

Westeuropäiske Union (WEU)

Ferdraach 2010 be-eended

Meeglid-Stoaten

Do 28 Meeglid-Stoaten fon ju Europäiske Union hääbe mädnunner n Gruundgebiet fon 4.324.782 km2 un dät roate uungefeer 500 Millione Ienwoonere in 2009. Mädnunner ferträt ju Europäiske Union ju grootste Ökonomie fon de Waareld, dät soogende grootste Territorium fon de Waareld mäd n Antaal Ienwoonere ap Steede tjo.

Ju Europäiske Union wäd begränsed fon 22 uur Lounde.

Ju Europäiske Union häd 28 Meeglid Stoaten:

Ouhongige Gebiete

Foar do Gebiete, do der ouhongich sunt fon EU Meedglid-Stoaten, rakt dät besunnere Räägelengen.

Do EU Meeglid-Stoaten Dänemark, Frankriek, Groot-Brittanien un do Niederlounde hääbe buuteneuropäiske Gebiete: t.B. do Falklound Ailounde (GB) un Martinique (FR).
Ieuwenske do buuteneuropäiske Gebiete rakt et in Europa Gebiete, do der ouhongich sunt fon EU Meeglid-Stoaten: t.B. Isle of Man un Gräinlound.

Kandidoat Meeglid-Stoaten

Do Stoaten do der jädden Meeglid wäide moaten in ju EU sunt kandidoat Meeglid-Stoaten. Deerbie wäd dän Unnerskeed moaked twiske do Kandidoate un muugelke Kandidoate.

Kandidoate sunt Noudmakedonien, Kroatien un ju Turkäi.
Muugelke Kandidoate sunt Albanien, Ieslound, Montenegro un Serbien.

Kosovo is nit fon aal do EU Meeglid-Stoaten anerkoand, deertruch häd Kosovo ne besunnere Rulle.

Wirtskaft

Wan me ju Europäiske Union as ne Eenhaid betrachtet, dan häd ju EU die grootste Wirtskaft fon de Waareld, mäd n Brutobinnenloundskprodukt fon 12,427,413 Millione USD in 2005. Me ferwachtet, dät ju Wirtskaft fon ju EU woakse skäl wan deer noch moor Lounde Meeglid wäide. Ju Wirtskaft fon do näie Meeglid-Stoaten is stuuns oaber gammelch. Ju EU häd n meenskuppelken Binnenmäärked un siet 2002 rakt et dän Euro as ju meenskuppelke Wäärenge. 164 fon do 500 grootste Bedrieuwe ap de Waareld hääbe hieren Sit in ju EU.

N Binnenmäärked is n Gebiet, wier et neen Skeede rakt as et sik uum Weere, (oarbaidssäikende) Moanskene, Tjoonstlaistengen of Kapitoal honnelt. Ju Europäiske Union bildet, touhoope mäd Ieslound, Liechtenstein un Norwegen (fereenigd in ju Europäiske Fräihonnelassoziation) dän Europäiske Wirtskaftsruum. Mäd ju Swaits teekende ju EU 1999 soogen Bilateroale Ferdraage. Ju EU häd uk ne oaine Tolunion. In dät Gebiet wäd neen Tol fräiged. Ju Europäiske Tolunion häd een meenskuppelk Toltarif mäd Lounde fon buuten ju EU. Ieuwenske ju Europäiske Tolunion existiert ne apaate Tolunion fon ju EU mäd Andorra, San Marino un ju Turkäi.