Spräkwoud

N Spräkwoud (dt. Sprichwort) is n kuuten kräftigen Sats, wier fuul Wiesegaid oane sit. Spräkwoude wäide oafte bruukt uum ju Unnerscheed twiske Sproaken tou wiesen. So sunt uk ap Seeltersk al siet loang Spräkwoude apteekend wuuden, mädnunner sun 1500 Stuk.

In disse Schilleroatsje sunt mindesten 76 Spräkwoude deerstoald fon Pieter Brueghel die Allere

Biespiele

Oafte sunt dät eenfache Weerhaide as:

• Dwoon dät leert
• Smoacht is die bääste Kok
• Do swotte Bäiste reeke uk wiete Molk
• Wät lait, dät lait.

Dan is uk ne Läkse of n gouden Räid deeroane:

• Beeter wät as niks
• Die nit heere wol, mout fäile
• Wät foarbie is, kon me nit moor annerje

Uum dät goud behoolde tou konnen, riemet dät oafte:

• Däälich rood, mäiden dood
• Älk Hüüsken häd sien Krüüsken
• Eende goud, alles goud

Uk oafte fint me Stäfriem:

• Hie häd niks tou bieten of tou breeken
• litje Ljuude sunt uk Ljuude
• die niks häd, kon niks reeke
• je laanger hier, je leeter deer

Dan sunt uk oafte Juunsatse deeroane:

• Die t aal hääbe wol, kricht niks
• Dät jappet wied un bit neemens

Eegentelk nit deertou heere Ferglieke:

• Hie is so daaten as n Foole
• Du ljuchst dät du stjunkst!

un uk neen fääststoundende Weendengen as:

• Die wol t mäd froai Baalen goud moakje

Bietiede tjut sun Spräkwoud ap seelter Ferhältnisse wai:

• Bääte de Foan woonje uk Ljuude

Man düütelk uut dät Platdüütske uurnuumen is:

• Die nit wol in e Heete, mout in e Keete

dan ap seeltersk schuul dät Hatte heete.

So sunt dät oafte Weerhaide, do uur de ganse Waareld gunge.

Uurlääwerenge fon do seelter Spräkwoude.

• Minssen häd 1846 al 923 Spräkwoude apteekend in Skäddel, man deerfon wieren 26 dubbeld, blieuwe also 897.
  
• Bröring roate do in Roomelster Foarm, oaften uk wät fiener, oardend ätter Thema un ferglieked mäd Wander sien Spräkwoudebouk. Mädnunner häd hie 1210 Spräkwoude, wierfon 37 dubbeld un wierbie noch 357 ouwiekend fon Minssen.
  
• Janssen roate 883 Stuk in sien ‘Lesebouk’ (Sieden 292-307 un maast dosälge 64-74) mäd uk noch wier 238 do der wier uurs wieren.
  

Dät rakt also mädnunner 897+357+238= 1492 Stuk.
Deertou roate Janssen ap Sieden 43-44 un 48-49 noch uur hunnert, fielicht toun Deel uut dät Düütske uursät.

Dät Bröring wuudelk Minssen sien Oarbaid bruukt häd, kon me t.B. sjo bie Minssen:

• 332 Älk is klouk in sin oain Säk
• 389 Dät eene Schip is dät uur sien Boak ['Bake']

Do der fon Bröring roat wuuden as:

• 573 Älk is klouk in sien oain Seeke ('Sache' bie Wander)
• 949 Dän eene sien Schip is dän uur sien Bak (‘Trog’)

Sjuch uk

• Seelterfräiske Literatuur
• Unnersäikere fon ju seelter Sproake