Romanik

Ju Romanik is aan Stil in ju Kunst, besunners in ju Baukunst. Ju hat so, uumdät ju noch een bitje so lät as ju ooldroomske (Bau)kunst, deer ju sik uut äntwikkeld häd. Typisk sunt do Ruunboogen, wilst in ju ätterfoulgjende Gotik moor Spitboogen bruukt wuden sunt (man do roate dät uk al eer). Ätter ju Fernäilenge fon groote Deele fon ju Abtäi Cluny is die Dom fon Speyer ju grootste romaniske Säärke ap ju Waareld.

In ju Basilika fon Vézelay

Ju Brääch fon Ordino (cat:Pont d'Ordino) in Andorra: Een Biespil foar sljuchte romaniske Baukunst

Ruundkapälle in dän Prager Stääddeel Vyšehrad

Uutsnied fon een äddere romaniske Doore (sowät 1060), St. Maria in't Kapitol, Kölln

Buurich Wartenberg (Hessen), een leete Romaniske Buurich (Baubegin sowät 1220)

Die leet-romaniske Bruunswieker Leeuwe jält as ooldste fräistoundende Grootplastik noudelk fon do Alpen.

Ju wäästelke Poute ("Riesentor") fon dän Wiener Stephansdom is een fon heel min romaniske Elemente, do an ju Säärke noch uurich blieuwen sunt (die Räst is gotisk af näigotisk)

Die Dom fon Speyer. Dät leeter bietouföigede näiromaniske Wäästwierk skat sik kloor fon dän Räst ou.

Foarromanik

As Foarromanik wäd ju Uurgongskunst twiske ju leete Antike un ju äddere Romanik beteekend.

• 
  Dät Mausoleum fon Theoderich dän Groote, baud fon 520 ou in Ravêna (emilioansk-rumagnoolsk) / Ravenna (italieensk), wiest Ienfloude fon ju leetroomske juust so as fon ju syriske Baukunst.
• 
  Ju Säärke fon Densuş, een Täärp in Rumänien, baud in dät 7. af 8. Jierhunnert an ju Steede fon allere heedenske Tämpele, wier roomske un wildääge eerder noch dakiske Godhaide fereerd wuden. Man deer is leeter fon ju Gotik noch wät bietou keemen.
• 
  Ju Säärke "San Salvador de Valdediós" in Asturien, baud in't Eende fon dät 9. Jierhunnert.

Äddere Romanik

Eende fon dät 10. Jierhunnert kon me al seküür fon äddere Romanik baale.

• 
  Ju Bartholomäuskapälle in Paderborn, baud uum 1017
• 
  Krypta fon ju Säärke fon dät frantsööske Täärp Vouvant, baud in dät 11. Jierhunnert
• 
  St. Maria in't Kapitol (Kölln), baud tou sowät 1060 tou; man uk mäd leeter anföigede gotiske Deele!

Hooge Romanik

Truch wirtskuppelke Ferbeeterengen wude fon sowät 1070 oun uk rieker uutwierkede Baukunst muugelk, dät is die Begin fon ju Hooge Romanik.

• 
  Päiterssäärke in Fritzlar, dät hoochromaniske Wäästwierk mäd een Foarhalle in leetromanisk-gotisken Uurgongsstil]]
• 
  Uutsnit uut ju Dääkenkunst fon dän Säärkensoal in Ziraun (rätoromaniske Noome, düütsk: Zillis) in ju Swaits
• 
  Wäästwierk fon ju "Glèisa de Sant Trefume d'Arle" (oksitoanske Noome, frantsöösk: "Cathédrale Saint-Trophime d'Arles") mäd ju hooch-romaniske Poute (oksitoanske Noomen bruukt, frantsöösk: "

Leete Romanik

Ju leete Romanik, ju sik truch masse näie Foarmen uutteekent, begon uum 1150. Ju Romanik wude in Frankriek fon 1140 ou, in Änglound fon 1175 ou un in Düütsklound fon 1235 ou loangsom truch ju Gotik ouloosed. Somäd sunt in wäkke Steeden leete romaniske Bauwierke tou ju sälge Tied baud wuden as Bauwierke uut ju deer ap gruundede äddere Gotik, deer oane sunt dan uk fljootende Uurgonge tou ferkloorjen.

• 
  Ju Abtäisäärke in Otterberg in ju Palts, baud twiske 1168 un 1254)
• 
  Ju Wäästerkaante fon dän Wormser Dom (mäd dän Chor in dät Wääste een gjucht unwoanelke Säärke, haudseekelk baud fon 1130 tou 1181 tou)
• 
  Boukmoalerkunst uut dän twäide Haaldeel fon't 12. Jierhunnert

Näiromanik

Ju Näiromanik af Neoromanik heert tou ju Stroomenge fon dän Historismus, die in ju Tied uum 1900 in ju besunners Moude waas un oolde Stilgjuchten ättermoakede. Oafter sunt do Bauwierke dan aiske uurleeden un rieker fersierd as do "Originoale" man dät rakt, uk in ju Näiromanik, sljuchtere Bauwierke. Mongs, as me an dät Wäästwierk fon dän Dom fon Speyer sjo kon, rakt dät uk näiromaniske Baudeele an oolde originoalromaniske Säärken.

• 
  Garnisonssäärke Sänt Martin in Dresden (baud fon 1893 tou 1900 tou)
• 
  Krääftsäntroale fon dät Arst-Bierichwierk Rammelsberg in Goslar (baud 1905 / 1906)
• 
  Hillich-Kjuus-Säärke (Gladbeck), baud fon 1912 tou 1914 tou.