Photographie

Mäd Photographie wäd gewöönelk meend, dät Moakjen fon Oubieldengen truch ne chemiske Ienwierkenge fon dät Lucht ap ne Ploate of Film. Dät Subjekt Photographie kon me skeede in Deelgebiete. Die chemiske Paat beskrift die Film of ju Ploate un ju Äntwikkelenge fon ju Bielde, die optiske Paat beskrift do ferskeedene Deele fon ju Kamera. Die chemiske as uk die optiske Paat sitte in dät Gehüüse fon ju Kamera, ju der ap Bääste beskrieuwen wäide kon as ne litje Kaste of Döise mäd n Gat deeroane.

Kamera (optisken Paat)

N besunner sliept Stuk Glääs foar dät Gat fon ju Kaste is ju Linse. Ju Linse of Objektiv moaket ap de Ploate of dän Film ne litje Oubieldenge fon dät tou photographierjende Objekt. Deerbie is ju so ienstoald, dät dät Lucht juust fokussierd (skäärpstoald) is, ju Bielde also skäärp is. Ju Linse in ne Kamera wierket as n Brillenglääs of Fergratterengsglääs.

Dät Moakjen fon ne Photo-Bielde wäd däin, truch dän Ferslus tou eepenjen. Die Ferslus sit foar dät Gat in dät Gehüüse juust bääte ju Linse, so dät gewöönelk neen Lucht in ju Kamera oane kumt. Bloot wan me ap n Knoop ap de Kamera drukt, gungt die Ferslus gans kuut eepen. In ju kuute Tied (ju Ferslustied of Beljuchtengstied) kon dät Lucht in de Kamera oun kuume. Ju Ferslustied kon variierje fon 1/1000 Sekunde bit eenige Sekunden, man gewöönelk ferwoant me Tiede fon 1/25 Sekunde un kuuter.

Twiske ju Linse un dän Ferslus sit ju Blände, uk dät Diaphragma naamd. Mäd ju Blände kon me ju Luchtstäärke räägelje. Ju is n Ring mad n Gat deeroane un ju Grööte fon dät Gat kon annerd wäide, sodät moor of minner Lucht in ju Kamera oane kuume kon, also ju Beljuchtenge annerd wäd.

Ju Photobielde in ne Kamera wäd dan moaked ap ne Ploate of n Film, Ne digitoale Kamera ferwoant insteede deerfon n elektronisken Sensor.

Photoprozess (chemisken Paat)

Dät Moakjen fon ne Swot-wiet-Bielde uumfoatet träi Prozesse:

Apnoame (optiske Bielde): Dät fäästlääsen fon Lucht ap ne Ploate (of n Film) truch ne Linse. Ju Qualität fon ju Bielde honget ou fon ju Ienstaalenge fon ju Skäärpe un ju Beljuchtengstied. Ap de Ploate wäide do Luchtunnerskeede fäästlaid un so äntstoant n uunsichtboar Muster, dät der äntwikkeld wäide kon.
Negativ (chemisken Bielde-Prozess): Bie dän negative Prozess wäd dät uunsichtboare Muster uumesät ätter ne Negativ-Bielde. Ju Ploate fon Säälwerbromide is bie de Apnoame truch Lucht chemisk annerd. Mäd n chemisk Prozess wäd die Unnerkeed twiske Broom un Säälwer gratter moaked. Dät hat: ju Film wäd äntwikkeld. Dät Negativ häd säälwergriese Unnerskeede in Swottegaid. Deerätter wäd fixierd, d. h. dät do nit beljuchtede Säälwerhalogenid-Koarele woaterlööselk moaked wäide un ansluutend mäd Woater hääruutuutwaasken wäide, sodät me ju Bielde bie Deegeslucht betrachtje kon, sunner dät ju ätterdunkelt.
Positiv (Wiergoawe): Mäd dän positive Prozess wäd ne ‘negative’ Bielde moaked fon dät Negativ. Dät kon deertruch, dät me n Negativ buppe Photopapier beljuchted. Bie dän Prozess kon ju Bielde uk automatisk oudrukt wäide ap n gratter (Fergratterenge) of litjer Formoat (Ferlitjerenge).

Bie Faawenbielden wäide uur Stoffe ferwoand. Do Stoffe wiese bloot ne Reaktion ap bestimde Luchtfaawen (rood, gräin of blau) ap. Fääre is die Prinzip dätsälge as bie ne Swot-wiet-Bielde.

Bie digitoale Kameras wäd neen Ploate of neen Film mäd Chemikalien ferwoand, man n Chip die der n Signoal ourakt, wan deer Lucht ap faalt.

Kunstphotographie

Kunstphotographie belukt sik ap Photo-Bielden, do der skaffed wuuden sunt in Uureenstämmenge mäd ju kreative Vision fon dän Photogroaf as Kunstler. Kunstphotographie stoalt sik juunuur Photojournalismus, ju der Bielden fon dät Näis bjut, un Wierwephotographie, ju der foarallen moaked wäd, uum foar Produkte of Tjoonste tou wierwen.

ju eerste Photobielde, moaked fon Joseph Nicéphore Niépce, 1816.
Alfred Stieglitz's Photographie Dät Twiskedäk (1907) waas een fon do eerste Wierke fon do moderne Kunstlere. Stieglitz waas bekoand foar ju Ienfierenge fon Kunstphotographie in museale Samlengen.
Ansel Adams' Do Bierge un ju Snake River (1942).