Moaiboom

Disse Plonte af Deele fon ju Plonte wäide as Heelmiddel bruukt.
Eer du dät bruukst, fräige aaltied aan Dokter af Aptäiker!

Moaiboom

Moaiboom (Sorbus aucuparia)

Systematik

Familie:

Rosaceae

Unnerfamilie:

Spiraeoideae

Tribus:

Pyreae

Unnertribus:

Pyrinae

Sleek:

Sorbus

Oard:

Moaiboom (Sorbus aucuparia)

Die Moaiboom (Sorbus aucuparia, dt. Vogelbeere of Eberesche) is n Boom, die fon Iemen un uur Insekte bestäuwen wäd un sik truch Fuugele, do sien Fruchte, do Kraans- af Fuugelbäien, freete, fier uutspreede kon. Hie is also gjucht ouhongich fon dän Räst fon dät Ökosystem.

Die Moaiboom was in 1997 "Boom fon dät Jier".

Määrkmoale

Die Moaiboom is maasttied n apgjuchten Boom mäd ne Hööchte fon bit tou twintich m. un lieke un min fertwiegede Takken. Mongs häd n Moaiboom uk moorere Stamme, dan sjucht hie n bitje so uut as n Struuk.

Illustration fon 1885

Bleedere

Do Bleedere sunt in Suumerdai gräin un sunt apbaud as ne Fugge: So unnerdeelt sik älk fon do bit tou twintich cm loange Bleedere in njuugen bit soogentien litjere, bit tou säks cm loange Deelbleedere. Jo sunt ap ju Bupperkaante dunkergräin un deelwiese behierd, ap ju Unnerkaante blaugräin mäd ne wiete Behierenge, ju oawers uurloang ferswint. Die Rant fon do Deelbleedere is takkerch as ne Soage.

Blöiten

Do Blöiten sunt in n Juni un n Juli tou sjoon. Jo sunt Twieuwelere, un deer is oafte ne ganse, an n Skärm ärinnerjende, Gruppe fon Blöiten tou sjoon, so äänelk as bie dän Kiddeboom. Do eenpelde wiete bit cremefaawiche Blöiten hääbe ne Truchmäite fon so'wät aan cm.

Fruchte

Fuugelbäien ap Spiekeroog

Foar do Fruchte rakt dät do Begriepe ju Fuugelbäie, ju Kraansbäie, ju Dröiselkebäie af ju Moaikralle.

Jo sunt orange bit rood, smoakje truch ju Parasorbinsüüre normoal bitter, me skäll him nit in groote Massen iete, sjuch in dän Apsats uur dän Nutsen. Jo hääbe een Truchmäite fon so'wät aan cm un dät swotte Säid wäd bit tou säks mm loange. Fon August bit Oktober sunt do Kraansbäien riep.

Boark

Ju Boark is bie n Teeling griesbruun un häd twäärs ferloopende Striepe uut Koark. Leeter wäd ju dunkerbruun un kricht Loangsboarste.

Lieuwendsruum

Die Moaiboom is heemsk in bienaist dät ganse Europa, buute Deele fon Ieslound, un do suudelke Deele fon Spanien un Griechenlound. Ju aastelke Gränse fon dän Lieuwendsruum is uungefeer bie ju Äi Wolga. Buppedeem rakt dät in dän Kaukasus un ju aastelke Turkäi uk Moaiboome. Die Moaiboom is uk oafte in Tuune un in Gräinanloagen fon Stääde tou fienden.

Dröiselkestrik

Nutsen

Mäd Fuugelbäie af Kraansbäie wuden fröier Fuugele fangt un dan ferkooped. Dät wieren Dröiselke. Kraansbäie heete do fielicht deeruum, dät sun Kraans fon Bäien moaked wude, mäd Hangstehiere wude die tougjuchte moaked, un die Fuugel dan deermäd fangt.

Fon Moanskene sälwen skällen do Fuugelbäien beeter nit ieten wäide, in ne groote Masse feruurseeket dät ne litje Fergiftenge un filiecht mout me uk späie. Dät kumt fon ju Parasorbinsüüre. Me skäll oawers goude Marmeloade deerfon moakje konne, deeruum dät ju Parasorbinsüüre, wan me dät heet moaket, oubaud wäd. Do Bäien änthoolde Vitamin C.

In Seelterlound wäide deer traditsjonell Moaiholtene Floitepiepen uut moaked.

N Sap fon do Bäien wäd in ju Natuurhheelkunde bruuked, ju Plonte is deeruum uk ne Heelplonte.