Je-Tiedwoude

je-Tiedwoude (dt. je-Zeitwörter) bildje ne apaate Klasse fon swäkke Tiedwoude, do der karakterisierd sunt truch n Jot in fuul Foarme. N Biespil is moakje ‘machen’. Disse Klasse rakt dät bloot noch in do fräiske Sproaken, also nit bloot ap Seeltersk, man uk ap Wäästfräisk un in mäd Räste in dät Föhringer. In dät Ooldfräiske waas dät uk al fertreeden (makia), as uk in dät Ooldängelske (macian). Dät schäl ooldgermanisk -ôjô äntstamme (ahd. salbôjên ‘soolwje’ [1. pl.]) un fääre indogermanisk -âjô.

Luudgesätselk failt dät j in fuul Foarme, man do sunt dan oafte wier tou ärkannen an n Twiske-e (as in moaket ‘macht’), wät ooldfräisk a, ahd. ô äntspräkt. Dät Twiske-e is oawers wächfaalen ätter l, n un r, in dät Präteritum uk ätter uw un w. In ju Uursicht hierunner sunt do bee tjuk oudrukt.

1. Infinitiv moakje

2. Infinitiv tou moakjen un deeruut: dät Moakjen

Imperativ sg. moake!

Imperativ pl. moakjet!

Präsens 1. iek moakje

Präsens 2. du moakest

Präsens 3. hie moaket

Präsens pl. wie moakje

Präteritum 1. iek moakede ¹

Präteritum 2. du moakedest ¹

Präteritum 3. hie moakede ¹

Präteritum pl. wie moakeden ¹

1. Partizip moakjen(d)

2. Partizip moaked ¹

1. Unner bestimde Uumstände kon dät Twiske-d uutfaale, also iek moake usw.

Apfaalend is, dät et sik bie disse Oard Tiedwoude maastens uum Denominative honnelt, dät sunt Tiedwoude, do der oulat sunt fon n Substantiv of n Adjektiv, also t.B. koopje fon Koop, oumeegerje fon meeger. Uk Froamdwoude mäd -ier- eendje ap -je, t.B. passierje, dekorierje.

Substantive do der uursuume oulat sunt fon sun Tiedwoud, hääbe neen j in sik, also Moaker, Kööper. Woude as Koakjer, Pröötjer, Soadjer äntstamme düütelk Noaberdialekte, fergliek suud-ooldenbuurgsk Proetkert. Dät eensoame Twäärsfoutjer is wäil as Intensivfoarm tou betrachtjen, as uk Bootjer (aastfräisk bootjen).

Ferbiendengen

• d(e)-Ausfall in der 2. Klasse der schwachen Verben .. im Saterfriesischen.

Literatuur

• Friedrich Kluge, Urgermanisch. Vorgeschichte der altgermanischen Dialekte. 3.Aufl. Truebner,1913:180.
• Th. Siebs, Geschichte der friesischen Sprache. In: H. Paul, Grundriß der germanischen Philologie I, Straßburg 1901². S. 1152-1464, S.1325.

- Dät sunt al oolde Bouke; n näien 'Siebs' (historisken Grammatik) stoant noch uut.