Pier Gerlofs Donia
Groote Pier (Wäästfräisk: Grutte Pier, 1480? - 28. Oktober 1520) is die Noome wierunner Pier Gerlofs Donia as fräisken Fräiegaidsstrieder bekoand wuuden is. Et rakt fuul Mythen uur Groote Pier, wiertruch et nit gjucht muugelk is uum altied ju Weerhaid tou bestimmen.
Geschichte
BeoarbaidjeTäämelk sicher is Groote Pier in Kimswert bädden, in dän twäide Haaldeel fon dät 15. Jierhunnert uum dät jier 1480. Hie waas die Suun fon Gerlof Piers Donia un Fokel Sybrants Bongma un hilkede Rintsje Syrtsema. Do bee kreegen in 1506 aan Soon, Gerlof Piers Donia. Dät Moanske fon Pier Gerlofs Donia is 1515 stuurwen.
In dät Jier 1498 keem Fryslân unner Albrecht fon Saksen, die der Söldnere ätter Fryslân wai soande uum do Probleme tou bekämpjen. Do dät nit holp, roate dissen Heersker sien Gjuchte ap Fryslân wieruume an dän düütske Kaiser. Kaiser Maximilian I soande do do Groafe fon Hollound, wät tou ju Besättenge fon Starum fierde.
Pier Donia waas Buur in Kimswert, wier sin Buurenhoaf, die Osinga State, 1515 truch saksiske Söldnere deelbaadend wuude. Me kwad dät sien Moanske deerbie doodkeemen is. Deertruch wäd hie n strääwigen Strieder juun do saksiske un do hollounske Besättere. Unner sien Anfierenge foarde ju Seeroowerflotte De Swarte Heap, fon Makkum un Warkum uut ap ju Suudersee.
Mäd sien Seeroowerflotte behärkskede hie ju Suudersee. Glieks tou Begin fon sien "Karriere" hiede Groote Pier 28 holloundske Schiepe äroberd, wierfoar hie siksälwen mäd dän Titel "Köönich fon do Fräisen" beloond hiede. Desiderius Erasmus waas gans kritisk uur Groote Pier sien Äroberenge.[1]
In dät Jier 1517 is Pier gjucht aktiv ap ju Suudersee, gript fuul Schiepe oun un hälpt Truppen uut Gelderlound ätter Medemblik wai tou kuumen. As ju Äroberenge fon ju Buurich fon Medemblik naan Ärfoulch waas, plunnerde un broundschätsede Pier ju Stääd. In 1517 hiede Pier uk dät Täärp Asperen äroberd un bienaist aal do Ienwoonere doodäin.[2] Pier heelt ju Stääd Medemblik besät un benutsede ju as Basis bit die holloundske Steedhoolder ju Stääd wieruume äroberde. In dätsälge Jier keem die Steedhoolder fon Hollound mäd ne Kriechsflotte. Anthonius van den Houte wuude die Kaptain un kreech "Admiroal fon ju Suudersee" as Tittel. In dän Begin hiede die hollounske Kaptain n litjen Ärfoulch truch dät Ferbaadenjen fon n poor fräiske Schiepe bie Bunschoten. Groote Pier äroberde deerätter 11 hollounske Schiepe un besiegde 1518 ju Flotte fon do hollounske Steedhooldere bie Hoorn.[3]
As hie saach dät Karl V. fon Gelderlound ju fräiske Seeke eegentelk nit stöände, waas die Twist foar him foarbie un 1519 moakede hie nit moor fääre. Een Jier leeter is hie freedelk stuurwen in sien Bääd un hie wuude in ju Säärke fon Snits biesät.
Legenden
Beoarbaidje
Ätter do Geschichten waas Pier riesich Groot un hiede buppemoanskelke Krafte. Uum hääruuttoufienden wäl Fräisk waas, moasten do Ljuude dät foulgjende kweede konne: "Bûter, brea en griene tsiis, wa't dat net sizze kin is gjin oprjochte Fries" (Buutere, Brood un gräinen Sies, wäl dät nit kweede kon, is naan apgjuchten Fräise). Pier häd dät bruukt uum tou bestimmen af Apfoarende fon sien Schiepe wäil Fräisk wieren. Wan dät nit so waas, wuuden sukke Ljuude kielhoald un dan hiere Schip loosroowed.
Dät Swäid fon Groote Pier schäl 2,15 m loange weesen hääbe. Ne Kopie deerfon honget däälich in dät Fräiske Museum in Ljouwert.
Ferwiesenge ätter Wälle
Beoarbaidje- ↑ The Age of Erasmus, Lectures Delivered in the Universities of Oxford and London, by P.S.Allen, Clarendon Press 1914
- ↑ Beekman, Martinus. Beschreiving van de Stad en Baronnie Asperen. Vertoonende haare oudheid, gebouwen, hooge, en verdere regeering, ens. Utrecht, Mattheus Visch, 1745.
- ↑ Sicking, Louis (2004), History of Warfare, Volume 23: Neptune and the Netherlands State, Economy, and War at Sea in the Renaissance, ISBN 9004138501, Siede 294
Ferbiendengen ätter buuten
Beoarbaidje- Mediendoatäi fon Pier sien Riemsel Wäästfräisk
- Kanon fan de Fryske skiednis uur Grutte Pier Wäästfräisk