Griechiske Tragödie
Ju Griechiske Tragödie is een gjucht äddere Foarm fon Tjooter un jält as die Uursproang fon ju äiwendloundske Tragödien-Traditsjoon.
Unner een Tragödie ferstoant me een Truurspil. Dät waas uk al bie do klassiske griechiske Tragödien-Skrieuwere so (wichtichste: Aiskylos, Sophokles un Euripides). Typisk in ju Honnelenge is, dät ju Haud-Figur (indäid oafter uk uur Charaktere) in een stuure Loage kumt (t.B. aan moroalsken Twist) un deeran in't Eende tougruunde gungt.
Man die Uursproang lait wäil in aan kultisken Soang Dons fon aan Chor bie do Dionysien, een Fääst tou Eeren fon dän griechiske Wien-, Ekstase- un Fruchtboargaidsgoad Dionysos. Ju etymologiske Ferkloorenge fon dät Woud "Tragödie" (τραγῳδία) is uurigens τράγος (tragos = Buk) + ᾄδω / (á(i)dô = sjunge). Wääruume dät nu so hat, is nit moor heel un aal kloor, man dät rakt do Ideen, dät dät fon dät Offer-Diert af fon mäd Fälle fon Bukke as Satyren ferkloodede Donsere kumt.
Dät ju Tragödie een Tjooterspil wude, begon deermäd, dät die Dichter Thepsis in 534 f. Kr. dän Chor aan eenpelden Skauspiedeler juunuurstoalde. Deermäd jält hie as Ärfiender fon dät Tjooterspil.
Leeter koomen moor un moor deertou.
Uk ju baukunstlerske Uutwierkenge fon Tjooter-Bauwierke wude moor un moor ferbeeterd, sodät in't Eende een gjucht goude Akustik ruutkoom.
Dät is bekoant, dät dät bie do Dionysien aan Wädstried foar Tragödien-Skrieuwere moaked wude. Wäkke Winnere, so as Sophokles, sunt däälich noch bekoand un hiere Stukke wäide däälich noch spiedeld.