Cochimí-Yuma-Sproaken

Do Cochimí-Yuma-Sproaken sunt een Sproakfamilie, ju fon wäkke Noudamerikoanske Indioaner-Foulke boald wäd. Nieper sunt do Sproaken tou fienden in do suudwäästelke USA (in't Suude fon Kalifornien un in't Suudwääste fon Arizona) un uk in't noudwäästelke Mexiko (in Läichkalifornien un dät Noudwääste fon Sonora). Ofter wäide düsse Sproaken uk tou do Hoka-Sproaken täld.

Wier do Chochimí-Yuma-Sproaken boald wäide

Iendeelenge fon do Cochimí-Yuma-Sproaken

Ju Sproakfamilie wäd däälich maasttieds in two unnerskeedelke Noomensreekende Unnerdeelengen apdeeld - in dät däälich uutstuurwene Chochimí in dät Suude un do ferskeedene Yuma-Sproaken; wäkke fon düsse Sproaken of Dialekte tälle tou do betruuede Sproaken, wäkke sunt sogoar al uutstuurwen, do sunt dan mäd (†) känteekend.

I. COCHIMÍ

1. Cochimí of Laimón (fon do Cochimí, twäin Dialekte, toumäts as two ferskeedene Sproaken bekieked) (†)

• Noudelk Cochimí/Laimón (Dialektvariante fon nomadiske Sälskuppe in ju Wöiste fon Läichkalifornien, leeter assoziierd mäd do Missionen Santa María Cabujacamang, Santa Gertrudis un San Francisco de Borja (Borjeño))
• Suudelk Cochimí/Laimón (Dialektvariante fon hoolich-nomadiske Sälskuppe in do Oasen un Bierge suudelk fon dän 28. Brattenkring, ap't bääste dokumentierd in do Missionen fon San Javier Viggé, San José Comondú un San Ignacio Kadakaaman (Cadegomeño))

II. YUMA

2. Kiliwa (Kiliwi of Quiligua) of Koléew Ñaja' (Boald fon do Kiliwa (K'olew), düsse Sproake wäd fon aal do Yuma-Sproaken ap't fierste in't Suude boald un wikt ap't maaste fon do uur Yuma-Sproaken ou. Deeruum wäd düsse Sproake oafter as Twiske-Stappe twiske Cochimí un do wuddelke Yuma-Sproaken in dät noude bekieked) (ätter Golla 2007 kuuden do noch tjoon Ljuude ju Sproake baale)

• Kiliwa (Koléew Ñaja) in dän äängeren Sin of Aastelk Kiliwa (Koléew Ñaja)
• wildääge Ñakipa-Dialekt of Suudwäästelk Kiliwa (Koléew Ñaja)

Yuma-Sproaken in dän äängeren Sin

A. CALIFORNIA-DELTA YUMA of DIEGUEÑO-COCOPA

i. California Yuma, Diegueño of däälich maasttieds Kumeyaay (tjo aiske äänelke Sproaken, do fon ferskeedene Kumeyaay (Tipai-Ipai)-Sälskuppe in't Noude fon Läichkalifornien un in't Suude fon Kalifornien boald wäide (150 Ljuude in do USA, sowät 220 in Mexiko, Golla 2007)

3. Ipai of ' Iipay aa (uk: Noudelk Diegueño) (25 Ljuude kuuden dät ätter Hinton 1994 noch baale)

• Mesa Grande-Dialekt
• Barona-Dialekt
• Santa Ysabel-Dialekt
• Imperial-Dialekt
• Ipai-Dialekt

• San Pasqual-Subdialekt
• Iñaja-Subdialekt (toumäts as Kumeyaay-Dialekt ienoardend)

4. Kumeyaay (Kumiai) in dän äängeren Sin of Kamia (uk: Säntroal Diegueño, (Säntroal)-Aastelk Diegueño of Campo) (50 Baalere, Hinton 1994)

• Baron Long-Dialekt
• Campo-Dialekt
• Iñaja-Dialekt (toumäts as Ipai-Dialekt ienoardend)
• Imperial-Dialekt
• Kumeyaay-Dialekt

• Cuyapaipe-Subdialekt (toumäts as Tipai-Dialekt ienoardend)
• Manzanita-Subdialekt (toumäts as Tipai-Dialekt ienoardend)

5. Tipai of Tiipay (uk: Suudelk Diegueño, Huerteño, Ku'ahl) (in't Jier 1990 kuuden dät noch sowät 200 Ljuude baale)

• Ha'a-Dialekt
• Jamul-Dialekt
• La Huerta-Dialekt
• Neji-Dialekt
• San Jose de la Zorra-Dialekt
• San José-Dialekt
• Cuyapaipe-Subdialekt (toumäts as Kumeyaay-Dialekt ienoardend)
• Manzanita-Subdialekt (toumäts as Kumeyaay-Dialekt ienoardend)

ii. Delta Yuma of Cocopa

6. Cocopa of Kwikapa

• Cocopa of Cocopa-Dialekt in dän äängeren Sin (boald fon do Cocopa (Xawiƚƚ Kwñchawaay)) (200 Baalere in Mexiko, 150 Baalere in den USA, Golla 2007)

• Mountain Cocopa-Dialekt (wäästelk fon dän Colorado River in't wäästelke Colorado River Delta in Läichkalifornien)

• Subdialekt fon ju "Wi Ahwir Band" (‘Water-Against-the-Mountain-People’) (noudelk fon El Mayor ap bee Sieden fon dän Río Hardy (Hardy River) un dän Río Pescadero tichte bie do Cocopah Mountains bit tou dän Fjuurspäienden Bierich Cerro Prieto (Wee Ñaay), een miskede bilinguoale (twosproakige) Kumeyaay (Diegueño)-Cocopa-Sälskup)
• Subdialekt fon ju "Kwakwarsh Band" (‘Yellow People’) (suudelk fon El Mayor bit tou ju Mundenge fon dän Río Hardy in dän Colorado River in't Municipio Mexicali in't Noude fon Baja California, Mexiko; een miskede Kiliwa-Paipai-Kumeyaay (Diegueño)-Cocopa-Sälskup)

• Delta- of Äi-Cocopa-Dialekt (ap bee do Sieden fon dän Colorado River midde in dät Delta juust so as in't aastelke Colorado River Delta in Läichkalifornien, Sonora un Arizona)

• Subdialekt fon ju "Mat Skrui Band" (‘In-Between-Country-People’, uumdät jo ap bee Sieden fon dän Colorado River in't noudaastelke Colorado River Delta lieuwden, wieren bie aal do Sälskuppe as koapa' ahan („weere, äächte Cocopa“) bekoand, däälich tichte bie Somerton, Arizona)
• Subdialekt fon ju "Hwanyak Band" (‘Easterners’ = „do aastelk [fon ju Äi of do Bierge] leben“ lieuwje of uk „do ap't maaste aastelke“, uumdät jo as eensichste Sälskup aaltied aastelk fon dän Colorado River lieuwden, noudelk fon Colono Lendo bit tou Noche Buena, Sonora, däälich tichte bie Somerton, Arizona, een miskede Kohuana-Halyikwamai-Cocopa-Sälskup)

• Halyikwamai-Dialekt (fon do Halyikwamai, jo identifisierje sik däälich as Maricopa) (†)
• Kahwan of Kohuana-Dialekt (fon do Kohuana (Cajuenche), identifisierje sik däälich as Maricopa) (†)

B. ÄI-YUMA

7. Quechan of Yuma (boald fon do Quechan (Kwtsaan of Kwtsan), aleer maasttieds as Yuma beteekend, deeruum wäide aal do Yuma-sproakige Foulke un Stomme oafter touhoopefoatjend as Yuma beteekend) (150 Baalere, Golla 2007)

8. Maricopa of Piipaash, aleer uk wäil Cocomaricopa (100 Baalere, Golla 2007, fon do Piipaash un Xalychidoma chuukwer-Dialekte)

• Maricopa in dän äängeren Sin of Piipaash chuukwer-Dialekt (fon do Maricopa (Piipaash oder Pee-Posh))
• Halchidhoma of Xalychidoma chuukwer-Dialekt (fon do Halchidhoma (Xalychidom Piipaa of Xalychidom Piipaash), identifisierje sik däälich as Maricopa of Lehi)
• Kaveltcadom of Kavelchadom-Dialekt (fon do Kavelchadom (Kaveltcadom), identifisierje sik däälich as Maricopa) (†)

9. Mohave (Mohaje) of Hamakhav (fon do Mohave ('Aha Makhav of Pipa Aha Makav)) (100 Baalere, Golla 2007, hierfon 30 bit 35 in ju Fort Mohave Reservation, 35 bit 50 in ju Colorado River Reservation)

C. PAI of NOUDELK YUMA

i. Hoochlound-Yuma of Noudelk Pai

10. Yavapai (fon do ferskeedene Yavapai-Sälskuppe) (100 bit 150 Baalere, Golla 2007)

• Yavepe of Yavbe'-Dialekt (Noudwäästelken, Säntroalen of Prescott-Dialekt) (fon do Yavapé (Yavbe'), uk Noudwäästelke Yavapai of säntroale Yavapai, aleer maasttieds as Mohave-Apache of Apache-Mojave beteekend)
• Tolkepaya of Ɖo:lkabaya-Dialekt (Wäästelken Dialekt) (fon do Tolkepaya (Ɖo:lkabaya) of Wäästelke Yavapai, aleer maasttieds as Yuma-Apache of Apache-Yuma beteekend)
• Kewevkapaya of Guwevkabaya-Dialekt (Suudelken of suudaastelken Dialekt) (fon do Kwevkepaya (Kewevkapaya of Guwevkabaya), uk Suudaastelke Yavapai of Suudelke Yavapai, aleer maasttieds as Tonto Apache beteekend)
• Wipukpaya of Wi:pukba-Dialekt (Noudaastelken of Verde Valley-Dialekt) (fon do Wipukepaya (Wi:pukba) of Noudaastelke Yavapai, aleer maasttieds as Mohave-Apache, Apache-Mojave of Tonto Apache beteekend)

11. Hoochlound-Yuma of Havasupai-Hualapai (uk: Supai-Walapai)

• Havasupai of Supai-Dialekt (fon do Havasupai (Havsuw’ Baaja of Havasooa Pa'a) of Aastelke Pai) (500 Baalere, Golla 2007)
• Hualapai of Walapai-Dialekt (fon do Hualapai (Walapai of Hwalbáy) of Wäästelke Pai, aleer uk as Yuma-Apache beteekend) (1.500 Baalere, Golla 2007)

ii. Paipai

12. Paipai of Akwa'ala (fon do Paipai (Akwa'ala), toumäts uk bloot as een Dialektvariante fon dät Noudelke pai of Hoochlound-Yuma bekieked (100 Baalere, Golla 2007)

Wällen

• Düssen Artikkel foutet ap een Uursättenge fon ju düütsksproakige Foatenge. Do unnernstoundende Wällen sunt Wällen, do ju düütske Wikipedia bruukt häd, of jo sunt bie dän Uutbau fon dän Artikkel bietoukeemen.

Literatur

• Marianne Mithun: The Languages of Native North America. Cambridge University Press, Cambridge u. a. 1999, ISBN 0-521-23228-7.

Oankelde Ätterwiese

Ferbiendengen ätter buute

• Indioaner-Sproaken
• Noud- un middelamerikoanske Sproaken
• Ethnologue: Languages of the World.