Neutron

N Neutron is n subatomär litje Paat sunner elektriske Leedenge dät foarkumt in Atomkäädene. Dät is apbaud uut 2 down-Quarke un 1 up-Quark. Aal Atomkäädene bit ap aan änthoolde ieuwenske een of moor Protone uk een of moor Neutrone. Ju eensichste Uutnoame is ¹H (ju maast foarkuumende Foarm fon Woaterstof), wierfon die Kääden uut bloot een Proton bestoant. Ju Masse fon n Neutron is bolde gliek an ju fon n Proton (n Neutron is n bitje swarre), man n Neutron failt ju positive Leedenge fon n Proton.

Materie bestoant in t Litste uut elementäre litje Paate

Ju Rauemasse fon n Neutron is 1,00894 atomäre Massen-Eenhaid (u), dät is 1,67493 × 10^-27 kg. Dät litje Paat kon fräiwäide bie Käädenkleeuwenge, toun Biespil in Käädenreaktore un bie ju Explosion fon ne Atombombe, man is in dän fräie Toustand (also buute dän Atomkääden) nit stabil. Ju Ouklingtied (antjut mäd τ) is 14:46 Minuten. Dät klingt ou tou n Elektron, n Proton un n Elektron-Antineutrino. Dät is n Biespil fon ß-Ouklingenge (Elektrone-Emission wäd Betastroalenge naamd). Bolde aal Masse wäd deerbie fääreroat an dät Proton.

Neutrone spielje ne wichtige Rulle in Käädenreaktione:

• Neutrone-Aktivierenge
• Käädenkleeuwenge

Do konnen uk anwoand wäide foar Struktuurunnersäikenge:

• Neutrone-Straienge
  • Littikwinkelstraienge fon Neutrone (SANS)

Do Neutrone wuuden 1932 äntdäkt fon James Chadwick, die deerfoar 1935 die Nobelpries foar Physik kreech.