Museumsiersenboan
Museumsboane sunt Iersenboane, do der mäd historiske Skienenfoartjuuge tou dän Swäk fon ju bedrieuwsfäige Ärhooldenge fon historiske Technologie as uk as Attraktion foar dän Froamdenferkier fon Iersenboanfrüünde bedrieuwen wäide. In Juunsats tou statiske Museumsexponoate wäd so dät Publikum ju Muugelkhaid beeden, ferkiersgeskichtelke Objekte as Damplokomotiven in dän aktive Iensats tou belieuwjen.
Definition Beoarbaidje
Die Ferbeend fon Düütske Museums- un Touristikboane, dän do maaste düütske Museumsboanfereene anheere, definiert so: Ne Museums- of Touristikiersenboan is n Iersenboanunnerniemen ätter § 2 (1) AEG, dät bedrieuwen wäd, uum ne Iersenboan(-infrastruktuur) as in ju fergeene Tied tou kriegen, wierhäärtoustaalen of ättertoustaalen, of historiske of spezielle Foarme fon ju Andrieuwstechnik of fon dät Rolmaterioals tou demonstrierjen of tou bedrieuwen un alleenich of foarallen foar touristiske Swäkke, Fräitied- of Bildengsswäcke nutsed wäd.
Ap oafteste wäide ju Ärhooldenge un dän Bedrieuw fon disse Boane fon Fereensmeegliedere in hiere Fräitied eerenamtelk in Iersenboanfereene truchfierd. Dät rakt oawers uk Museumsboane, do der in kommunoale Feroantwoudenge of in ju Bedrieuwsferoantwoudenge foar dän Iersenboanbedrieuw truch Unnerniemen (GmbH, AG) (Bedrieuwssälskuppe) fierd wäide. Die Bedrieuw truch Privoatpersone of Personegruppen (in dän Sin fon ne GbR) is apgruund fon do deermäd ferbuundene Haftengs- un Feroantwoudengsrisiken eer säilden. Knap 300 originoale Damploks kuume alleenich in Düütsklound noch räägelmäitich toun Iensats.
Ouhongich fon do iensätte Foartjuuge un ju Sträkke kon me uk noch twiske Museumsiersenboan un Museumssträitenboan unnerskeede.
Geskichte Beoarbaidje
As waareldwied eerste Museumsboan jält ju smälspuurige Rheilffordd Talyllyn in Wales. Ätter Ienstaalenge fon dän Bedrieuw wuud ju Sträkke 1950 fon ne Gruppe fon Iersenboanfrüünde uurnuumen un as eerste Iersenboansträkke fon errenamtelke Amateure an Steede fon Beroupsiersenboanere bedrieuwen.
Ju eerste Museumsiersenboan fon Düütsklound wuud 1966 fon dän Düütsken Iersenboan-Fereen (DEV) ap ne ige Sträkke in Bruchhausen-Vilsen iengjucht. In dät Jier 1971 noom ju Düütske Sälskup foar Iersenboangeskichte ap ju in ju Tied noch in Räägelbedrieuw ferkierende Jagsttalboan twiske Möckmühl un Dörzbach n Dampfsuchbedrieuw ap, die dän Toacht fon ju Museumsiersenboan uk ätter Suuddüütsklound druug. In ju domoalige Düütske Demokratiske Republik – DDR – äntstuuden unner ju Toake fon dän DMV (Düütsken Modelliersenboan-Ferbeend fon ju DDR) Oarbaidsgemeenskuppe (AGs), do in ne Kooperation mäd ju domoalige Düütske Rieksboan do Kienzellen fon do Traditionsboane (Radebeul, Erfurt Wääst) wuuden, as die Museumsboane in ju DDR naamd wuuden.
Ju eerste Museumsboan fon ju Swaits is ju sik in ju Wäästswaits befiendende Museumsboan Blonay–Chamby (BC). Ju noom an dän 1. Moai 1968 ap ju 1966 fon ju Chemins de fer électriques Veveysans (CEV) ienstoalde, oawers nit oubreekene Boansträkke Blonay–Chamby dän Museumsbedrieuw ap.
Ju eerste Museumsboan fon Aastriek wuud 1974 ap n 3 km loang Räststuk fon ju Gurktalboan in Kärnten gruunded.
Twiskentiedelk wuuden in moonige Regione fon Europa Fereene gruunded, do der Iersenboanfoartjuuge as uk Sträkken pleegje un somäd foar ju Ätterwaareld ärhoolde.
So fiert truch Seelterlound ju Museumsiersenboan Ammerlound-Seelterlound MAS. In de Naite fon Seelterlound fiert noch ju Humlinger Kringboan twiske Wäidelte un Loaten.
Nit aal Fereene un Foartjuuchsammelengen ferföigje uur oaine Sträkken, oafte wäide Boansträkken fon eepentelke Sträkkennätte, deelwiese sunner planmäitigen Personenferkier, of Industrieboane foar Sunnerfoarte nutsed. In moorere Sträitenboannätte wäide, toun Deel ätter Foarplan, Foarte mäd historisk Woainmaterioal truchfierd. Uut Berlin un Hamburg is uk geläägentelken Foarbedrieuw mäd historiske Unnergruundboane bekoand.